GLOBAL DENEYİMİMİZDEN YARARLANIN ! 🌎

Savunma sanayi anlaşmaları, silah, mühimmat, savunma sistemleri, yazılım, teknoloji transferi ve askeri eğitim gibi konularda iki veya daha fazla taraf arasında yapılan, uluslararası nitelikte bağlayıcı sözleşmelerdir.

Savunma sanayi anlaşmaları, silah, mühimmat, savunma sistemleri, yazılım, teknoloji transferi ve askeri eğitim gibi konularda iki veya daha fazla taraf arasında yapılan, uluslararası nitelikte bağlayıcı sözleşmelerdir.Savunma sanayi anlaşmaları, silah, mühimmat, savunma sistemleri, yazılım, teknoloji transferi ve askeri eğitim gibi konularda iki veya daha fazla taraf arasında yapılan, uluslararası nitelikte bağlayıcı sözleşmelerdir.

Savunma Sanayii anlaşmaları anlaşmalar genellikle şu taraflar arasında yapılır:

Devletler arası (G2G – Government to Government): Örneğin Türkiye ile İtalya arasında helikopter üretimi anlaşması.

Devlet ve şirket arası: Örneğin Türkiye Cumhuriyeti Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile Lockheed Martin arasında teknoloji tedarik anlaşması.

Şirketler arası (B2B): Örneğin Aselsan ile Thales arasında radar teknolojisi iş birliği.

Uluslararası Franchise Sözleşmesi Nedir?

Franchise (franchising), bir markanın belirli bir ücret karşılığında başka bir ülke veya bölgede kullanılmasına izin vermesi sistemidir.

Franchise (franchising), bir markanın belirli bir ücret karşılığında başka bir ülke veya bölgede kullanılmasına izin vermesi sistemidir.Franchise (franchising), bir markanın belirli bir ücret karşılığında başka bir ülke veya bölgede kullanılmasına izin vermesi sistemidir.

Kısaca, bir işletme (örneğin “Master Franchise”) başka bir girişimciye:

Markasını,

İşletme sistemini,

Bilgi birikimini (“know-how”),

Eğitim ve denetim desteğini

belirli bir süreyle ve sözleşme kapsamında lisanslar.

> Örnek:

Türkiye’de bir girişimcinin “Starbucks”, “McDonald’s” veya “Burger King” markasını alıp işletmesi, uluslararası franchise ilişkisidir.

Uluslararası üretim sözleşmesi, bir şirketin kendi ülkesinde veya başka bir ülkede yerleşik bir üreticiye, belirli bir malı kendi markasıyla (veya şartlarıyla) üretmesi için yaptığı hukuken bağlayıcı sözleşmedir.

Yani bir taraf (örneğin siz “marka sahibi” veya “alıcı”) üretim işini dış kaynakla yaptırır;

diğer taraf (örneğin Çin, Almanya, Polonya veya Türkiye’deki “üretici”) üretimi gerçekleştirir.

> Örnek:

İstanbul’daki bir Türk şirketinin İtalya’daki bir üreticiyle, kendi markası altında lüks mobilya üretimi yaptırması.

Uluslararası Üretim Sözleşme türleri 

OEM (Original Equipment Manufacturer) Üretici, alıcının markasıyla ürün üretir. (örnek: iPhone üretimi Foxconn tarafından yapılır)
ODM (Original Design Manufacturer) Üretici hem tasarımı hem üretimi yapar, marka sahibi kendi logosunu koyar.
Contract Manufacturing Tamamen dış kaynak üretim (örneğin tekstil, kozmetik, elektronik).
Joint Manufacturing İki tarafın ortak üretim tesisi kurduğu modeldir.
Private Label Production Market markaları (örneğin Migros veya Carrefour markalı ürünler) bu kapsamdadır.

Şirket Birleşmesinin Türleri

Tam Birleşme (Merger by Acquisition) Bir şirket diğerini devralır; devralınan sona erer.

Yeni Kuruluş Yoluyla Birleşme (Merger by Formation of a New Company) İki şirket feshedilip yeni bir şirket kurulur.

Grup İçi Birleşme (Intra-group Merger) Aynı grubun şirketleri arasında gerçekleşir.

Sınır Ötesi Birleşme (Cross-border Merger) Farklı ülkelerdeki şirketlerin birleşmesidir.

---

Şirket Ayrılmasının Türleri 

Tam Ayrılma (Full Demerger) Şirketin tüm malvarlığı birden fazla şirkete devredilir.

Kısmi Ayrılma (Partial Demerger) Şirketin yalnızca bir bölümü devredilir, mevcut tüzel kişilik devam eder.

Spin-off Yeni bir şirket kurulur, belirli varlıklar oraya devredilir.

Carve-out Ayrılan şirketin hisseleri halka arz edilir veya satılır.

Uluslararası fon sözleşmesi, bir yatırım fonunun (fund, venture capital, private equity, hedge fund vb.)

yabancı yatırımcılar veya kuruluşlarla yatırım ilişkisini düzenleyen hukuki sözleşmedir.

Yani bir fon yöneticisi (fund manager), yatırımcılar (limited partners) ve fonun yatırım yaptığı hedef şirketler (portfolio companies) arasındaki tüm ilişkiler, bu sözleşmelerle düzenlenir.

Uluslararası fon sözleşmesi, bir yatırım fonunun (fund, venture capital, private equity, hedge fund vb.)

yabancı yatırımcılar veya kuruluşlarla yatırım ilişkisini düzenleyen hukuki sözleşmedir.

Yani bir fon yöneticisi (fund manager), yatırımcılar (limited partners) ve fonun yatırım yaptığı hedef şirketler (portfolio companies) arasındaki tüm ilişkiler, bu sözleşmelerle düzenlenir. 

Sovereign Wealth Fund Devlet varlık fonları (örneğin Qatar Investment Authority, Türkiye Varlık Fonu) 

Satım Sözleşmesi (Sales Agreement) Malların satımı ve teslimi
Distribütörlük / Bayilik Sözleşmesi Yurtdışı satış temsilciliği
Franchise Sözleşmesi Marka ve sistem kullanım hakkı
Lisans / Know-how Sözleşmesi Teknoloji veya üretim bilgisinin devri
Joint Venture Agreement Ortak yatırım veya işletme
Consultancy / Service Contract Danışmanlık veya hizmet ifası
Construction Agreement (EPC) Uluslararası inşaat sözleşmeleri
Agency Agreement Temsilcilik ilişkileri
Loan Agreement Uluslararası kredi / finansman ilişkileri

Örnekler

Sözleşme Taraflar Özellik

Boeing – Turkish Airlines Aircraft Purchase Agreement ABD – Türkiye Satım sözleşmesi (CISG)
Nestlé – Ülker Joint Venture İsviçre – Türkiye Ortak yatırım sözleşmesi
Shell – BOTAŞ Gas Supply Contract Hollanda – Türkiye Enerji ticareti sözleşmesi
La Mia Casa – Dynasty Hospitality LLC (örnek senaryoda) Türkiye – ABD Uluslararası gayrimenkul işletme sözleşmesi

Uluslararası enerji ve petrol sözleşmeleri, genellikle bir ev sahibi devlet (host state) ile bir yabancı yatırımcı veya uluslararası petrol şirketi arasında imzalanır.

Amaç; petrol/doğalgaz arama, çıkarma, üretim, taşıma veya rafine etme faaliyetlerinin hukuki çerçevesini belirlemektir.

Azerbaycan: BP ile yapılan “Azeri-Chirag-Guneshli” üretim paylaşım anlaşması.
Irak: Hizmet sözleşmesi modeli.
Norveç: Devletin güçlü denetimi altında joint venture modeli.
Türkiye: 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu çerçevesinde ruhsat ve işletme izinleri verilir.

Bu sözleşmelerin ana hedefi:

Tarafların hak ve yükümlülüklerini netleştirmek,

Devletin doğal kaynaklar üzerindeki egemenliğini korumak,

Yabancı yatırımcıya hukuki ve ekonomik güvence sağlamak,

Gelir paylaşımı ve vergilendirme kurallarını düzenlemektir.Uluslararası enerji ve petrol sözleşmeleri, devletler, uluslararası şirketler veya yatırımcılar arasında yapılan ve petrol, doğalgaz, enerji üretimi veya iletimiyle ilgili hak ve yükümlülükleri düzenleyen özel hukuki anlaşmalardır. Bu sözleşmeler hem enerji sektörünün ekonomik yönünü hem de devlet egemenliği ve uluslararası hukuk ilkelerini kapsar.Uluslararası enerji ve petrol sözleşmeleri, devletler, uluslararası şirketler veya yatırımcılar arasında yapılan ve petrol, doğalgaz, enerji üretimi veya iletimiyle ilgili hak ve yükümlülükleri düzenleyen özel hukuki anlaşmalardır. Bu sözleşmeler hem enerji sektörünün ekonomik yönünü hem de devlet egemenliği ve uluslararası hukuk ilkelerini kapsar.

1. Klasik İmtiyaz Sözleşmeleri (Concession Agreements)

Yatırımcıya geniş haklar verir.

Devlet sadece vergi ve lisans geliri elde eder.

Eski modeldir; artık az kullanılır.

2. Üretim Paylaşım Sözleşmeleri (Production Sharing Agreements – PSA)

Yatırımcı, keşif ve üretim masraflarını üstlenir.

Üretimden belli bir oran “cost oil” (masraf geri ödemesi) olarak yatırımcıya, geri kalanı devlete kalır.

Gelişmekte olan ülkelerde sıkça kullanılır (örneğin Nijerya, Azerbaycan).

3. Hizmet (Servis) Sözleşmeleri (Service Contracts)

Şirket sadece teknik hizmet verir, kaynak sahibi devlet olur.

Devlet, şirkete hizmet bedeli öder.

Özellikle İran, Meksika gibi ülkelerde tercih edilir.

4. Birleşik İşletme / Ortaklık Anlaşmaları (Joint Venture / Joint Operating Agreements)

Devlet ve özel şirket birlikte yatırım yapar.

Gelir ve risk paylaşımı ortaklık oranına göredir.

TANIM (Definition)

Uluslararası havalimanı işletme sözleşmesi, bir devlet (veya devletin yetkilendirdiği kurum, genellikle Ulaştırma veya Altyapı Bakanlığı, Devlet Hava Meydanları İşletmesi – DHMİ)** ile bir özel veya yabancı yatırımcı/işletmeci şirket arasında yapılan, bir havalimanının belirli bir süreyle inşa edilmesi, işletilmesi, yönetilmesi ve devredilmesi (veya sadece işletilmesi) amaçlı kamu-özel işbirliği (PPP) sözleşmesidir.

Genellikle “Build-Operate-Transfer (BOT)”, “Build-Operate (BO)”, veya “Operate-Maintain (OM)” modeliyle yapılır.

---

⚙️ 2. TEMEL SÖZLEŞME TÜRLERİ

a. Build-Operate-Transfer (BOT) Modeli

Özel şirket havalimanını inşa eder, belirli bir süre işletir, sonra devlete bedelsiz veya bedelli olarak devreder.

Türkiye’deki İstanbul Havalimanı, Antalya, İzmir Adnan Menderes örneklerinde bu model kullanılmıştır.

b. Lease or Concession (Kiralama / İmtiyaz) Modeli

Devlet mülkiyeti korur, işletme hakkını belli bir bedel karşılığında özel şirkete verir.

Gelir paylaşımı (% pay devlete) yapılır.

c. Management Contract (Yönetim Sözleşmesi)

Devlet işletmeye sahip kalır, ancak operasyonu ve yönetimi profesyonel bir firmaya bırakır.

Genellikle kısa sürelidir (3–5 yıl).

d. Joint Venture / Public-Private Partnership (Ortaklık Modelleri)

Devlet ve özel sektör ortak bir şirket kurar.

Gelir, yatırım ve risk paylaşımı söz konusudur.

---

📑 3. ULUSLARARASI HUKUKİ DAYANAKLAR

Bu tür sözleşmeler aşağıdaki hukuki temellere dayanır:

UNCITRAL Model Law on PPPs (Birleşmiş Milletler modeli)

ICAO (International Civil Aviation Organization) Standards

ICC (International Chamber of Commerce) model clauses

Bilateral Investment Treaties (Yatırım Anlaşmaları)

English Law veya Swiss Law gibi tarafsız hukuk sistemleri uygulanır.

Uyuşmazlıklar genellikle ICC, ICSID, LCIA veya UNCITRAL Tahkimi yoluyla çözülür.

---

⚖️ 4. HUKUKİ VE TİCARİ YAPI

Taraflar (Parties):

1. Host Government / Airport Authority (örneğin DHMİ, Altyapı Bakanlığı)

2. Concessionaire / Operator (örneğin TAV, Fraport, Vinci Airports, ADP, Ferrovial)

3. Financing Parties / Lenders (bankalar, yatırım fonları)

---

📘 5. TEMEL SÖZLEŞME MADDELERİ

Aşağıda tipik bir International Airport Operation Agreement (ICC-PPP formatında) yapısı özetlenmiştir:

---

1. Preamble (Giriş ve Amaç)

Tarafların kim olduğu, sözleşmenin amacı, havalimanı adı ve kapsamı belirtilir.

> “This Agreement is made for the purpose of financing, constructing, operating and maintaining the [Name] International Airport.”

---

2. Definitions and Interpretation (Tanımlar ve Yorum)

Teknik terimler, “Concession Period”, “Operation Date”, “Revenue”, “Force Majeure” gibi kavramlar tanımlanır.

---

3. Grant of Rights (İşletme Hakkının Verilmesi)

Devlet, yatırımcıya belirli süreyle işletme hakkı verir.

> “The Government hereby grants to the Concessionaire the exclusive right to operate, maintain, and develop the Airport for a period of [X] years.”

---

4. Construction and Commissioning (İnşaat ve Devreye Alma)

İnşaatın teknik standartları, denetimi ve teslim koşulları belirtilir.

ICAO Annex 14 standartlarına uyum zorunludur.

Teslim sonrası denetim (Performance Test / Acceptance Certificate) yapılır.

---

5. Operation and Maintenance (İşletme ve Bakım)

Havalimanı operasyonlarının (terminal, pist, bagaj, güvenlik, duty free vb.) nasıl yürütüleceği,

Hizmet kalitesi standartları,

Uluslararası güvenlik ve çevre kuralları (ICAO, IATA) belirlenir.

---

6. Tariff and Revenue (Gelir ve Ücretlendirme)

Yolcu hizmet ücretleri, havayolu vergileri, otopark, duty-free gelirleri gibi tüm gelir kaynakları tanımlanır.

Gelir paylaşımı:

> “The Concessionaire shall pay to the Authority [X]% of the Gross Annual Revenue.”

---

7. Financing and Guarantees (Finansman ve Teminatlar)

Yatırımcı gerekli finansmanı temin eder.

Devlet, belirli garantiler (örneğin minimum yolcu sayısı veya gelir garantisi) verebilir.

Banka teminat mektupları veya “performance bond” şartı yer alır.

---

8. Duration and Handover (Süre ve Devir)

Süre genellikle 20–30 yıldır.

Süre sonunda tüm tesisler “as is” veya “good condition” şekilde devlete iade edilir.

---

9. Force Majeure and Termination (Mücbir Sebep ve Fesih)

Doğal afet, savaş, pandemi, siyasi kriz gibi durumlar düzenlenir.

Fesih halinde tazminat hükümleri (Compensation for Termination) açıkça belirtilir.

---

10. Governing Law and Arbitration (Uygulanacak Hukuk ve Tahkim)

> “This Agreement shall be governed by the laws of England and Wales.

Any dispute shall be settled under the Rules of Arbitration of the International Chamber of Commerce (ICC), seated in London, and conducted in English.”

---

11. Miscellaneous (Çeşitli Hükümler)

Devir yasağı, değişiklik prosedürü, gizlilik, raporlama yükümlülükleri, çevre koruma vb. hükümler.

---

🌍 6. ULUSLARARASI ÖRNEKLER

Havalimanı Ülke Model İşletmeci Süre

İstanbul Havalimanı Türkiye BOT İGA 25 yıl

Antalya Havalimanı Türkiye Concession TAV-Fraport 25 yıl

Doha Hamad Intl. Katar JV Qatar Airways + ADP 30 yıl

Paris Charles de Gaulle Fransa Management Groupe ADP Süresiz

Manila Airport (PPP) Filipinler BOT San Miguel Corp. 25 yıl

---

🧾 7. SONUÇ VE HUKUKİ DEĞERLENDİRME

Uluslararası havalimanı işletme sözleşmeleri:

Yüksek sermaye gerektirir,

Uluslararası finans kurumları (EBRD, IFC, AIIB) tarafından desteklenir,

Uyuşmazlıklar genelde ICC / ICSID tahkiminde görülür,

Siyasi risk, çevre yükümlülükleri ve kamu yararı unsurları dikkatle düzenlenmelidir.

“Uluslararası İnşaat ve Altyapı Sözleşmeleri (International Construction and Infrastructure Contracts)” dünya genelinde büyük ölçekli projelerde — otoyol, köprü, tünel, metro, enerji santrali, havaalanı, liman, hastane, vs. — kullanılan en karmaşık ama en önemli yatırım sözleşmeleri arasındadır.

Bu sözleşmeler hem hukuki hem teknik hem de finansal düzenlemeleri içerir; genellikle FIDIC, ICC, veya World Bank (WB) model sözleşmeleri esas alınır“Uluslararası İnşaat ve Altyapı Sözleşmeleri (International Construction and Infrastructure Contracts)” dünya genelinde büyük ölçekli projelerde — otoyol, köprü, tünel, metro, enerji santrali, havaalanı, liman, hastane, vs. — kullanılan en karmaşık ama en önemli yatırım sözleşmeleri arasındadır.

TANIM (Definition)

Uluslararası inşaat ve altyapı sözleşmeleri, bir işveren (Employer / Owner) ile bir yüklenici (Contractor) arasında yapılan, büyük altyapı veya üstyapı projelerinin tasarımı, inşası, finansmanı veya işletilmesine ilişkin uluslararası hukuk, finansman ve teknik standartlara dayalı sözleşmelerdir.

Bu sözleşmelerin amacı:

Tarafların risk ve yükümlülüklerini dengelemek,

Uluslararası finans kurumlarının (Dünya Bankası, EBRD, ADB vb.) standartlarına uygunluk sağlamak,

Uyuşmazlıkları tarafsız tahkimde çözmektir.


⚙️ 2. ULUSLARARASI SÖZLEŞME MODELLERİ

A. FIDIC Contracts (Most Common)

FIDIC (Fédération Internationale des Ingénieurs-Conseils) – “Uluslararası Mühendisler Federasyonu” tarafından hazırlanır.

Başlıca FIDIC Sözleşme Türleri:

FIDIC Kitap Model Adı Kullanım Alanı

🔴 Red Book Construction Contract Employer tasarımıyla yürütülen klasik inşaat projeleri
🟡 Yellow Book Design & Build Tasarım ve yapımın yükleniciye ait olduğu projeler
🔵 Silver Book EPC / Turnkey Yüklenicinin anahtar teslim tüm riski üstlendiği model
🟢 Green Book Short Form Küçük ölçekli işler
⚪ Gold Book Design–Build–Operate (DBO) Uzun süreli işletme içeren altyapı projeleri
🟣 Pink Book MDB Harmonised Dünya Bankası ve kalkınma bankaları tarafından finanse edilen projelerde


B. ICC (International Chamber of Commerce) Contracts

ICC, özellikle büyük altyapı konsorsiyumları, enerji ve ulaştırma projelerinde Joint Venture ve EPC model sözleşmeleri sunar.

C. EPC (Engineering–Procurement–Construction) Contracts

Yüklenici, tüm mühendislik, tedarik ve inşaat faaliyetlerinden sorumludur.

“Turnkey” (Anahtar Teslim) modelde proje tamamlandığında çalışır halde teslim edilir.

Petrol, gaz, enerji santralleri ve altyapı projelerinde çok yaygındır.


D. PPP / BOT / BOOT Modelleri

Kamu-Özel İşbirliği sözleşmeleri olarak havalimanı, otoyol, enerji santrali gibi yatırımlarda kullanılır.
Devletle uzun vadeli yatırım – işletme ilişkisini düzenler.

Sözleşme Hukuku Türkiye ile ilgili tüm güncellemeleri ve gelişmeleri takip etmek için sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz. Sizinle etkileşimde bulunmak ve yeniliklerimizi paylaşmak için sabırsızlanıyoruz. Bizi takip edin ve en son haberlerden haberdar olun!